Forex piyasasında işlem yapmak isteyen biri için en temel konulardan biri, yaptığı işlemlerin sonucunda ne kadar kazandığını veya ne kadar zarar ettiğini anlayabilmektir. Bunu doğru şekilde hesaplamak, yalnızca kâr elde etmek için değil, aynı zamanda riskleri yönetmek açısından da oldukça önemlidir. Bu noktada, forex kar zarar hesaplaması devreye girer ve her yatırımcının iyi kavraması gereken bir yapı sunar. Çünkü sermaye yönetimi dediğimiz şey, sadece ne kadar yatırım yapılacağı değil, aynı zamanda ne kadar risk alındığının farkında olmakla ilgilidir.
İşlem Büyüklüğü Kar veya Zarar Üzerinde Nasıl Bir Etki Yaratır?
Forex işlemleri söz konusu olduğunda, en küçük değişken bile toplam sonucu ciddi şekilde etkileyebilir. Bu nedenle lot büyüklüğü, kaldıraç oranı ve pip hareketleri arasındaki ilişkiyi iyi bilmek gerekir. Diyelim ki 1 lot büyüklüğünde EUR/USD paritesinde bir alım işlemi açtınız. Standart bir lot, 100.000 birimlik işlem anlamına gelir ve EUR/USD için 1 pip hareket genellikle 10 dolara karşılık gelir. Eğer fiyat 20 pip yükselirse, 200 dolar kâr etmiş olursunuz. Ancak tam tersi bir durumda, yani fiyat 20 pip düşerse bu kez 200 dolarlık bir zararla karşılaşırsınız.
Böyle bir tabloda lot büyüklüğünü 0.1’e düşürdüğümüzde, aynı pip hareketi 20 dolarlık bir etki yaratır. Bu, özellikle yeni başlayanlar için daha az riskle işlem yapabilme imkanı sunar. Burada önemli olan, işlem hacminin büyüklüğü ile birlikte değişen kâr ve zarar miktarını doğru okumak ve kendini zora sokmadan hareket etmeyi bilmektir.
Pip Değeri Nedir ve Kar Zarar Hesabında Nasıl Rol Oynar?
Pip kelimesi genellikle kafa karıştırıcı olabilir ama aslında çok basit bir mantığı vardır. Forex’te çoğu parite virgülden sonra dört haneli rakamlarla işlem görür ve bu rakamların sonuncusu pip olarak adlandırılır. Pip değerinin hesaplanması, yatırım yapılan pariteye ve kullanılan lot büyüklüğüne göre değişir. Örneğin USD/JPY paritesinde işlem yapıyorsanız, pip değeri daha farklı bir sistemle hesaplanır çünkü bu parite virgülden sonra sadece iki hanelidir.
Şöyle bir örnek düşünelim: 0.1 lot büyüklüğünde EUR/USD alış işlemi açtınız. Fiyat 1.1000 seviyesinden 1.1050’ye yükseldi. Bu hareket 50 pip’lik bir fark oluşturur. 0.1 lot için 1 pip genellikle 1 dolardır. Dolayısıyla 50 pip x 1 dolar = 50 dolarlık bir kâr anlamına gelir. Aynı durum satış işlemi için de geçerlidir, fakat burada fiyatın düşmesi beklenir. Eğer alış değil de satış işlemi yapsaydınız ve fiyat aynı şekilde 50 pip yukarı çıksaydı, bu kez 50 dolarlık bir zarar yaşanacaktı.
Kaldıraç Kullanımı Kar Zarar Dengesini Nasıl Etkiler?
Kaldıraç, küçük teminatlarla daha büyük işlemler açmayı sağlar. Ancak bu durum sadece potansiyel kazançları değil, aynı zamanda potansiyel zararları da büyütür. 1:100 kaldıraçla 1.000 dolarlık bir teminatla 100.000 dolarlık işlem açabilirsiniz. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi, bu işlem 50 pip olumlu yönde ilerlerse 500 dolar kâr yazabilir. Ama tersi yönde hareket ederse, 500 dolar zararınız olur ve teminatınızın yarısı gider.
Bu noktada birçok yatırımcı “kaldıraç ne kadar yüksek olursa o kadar iyi” gibi bir düşünceye kapılabilir. Ancak bu durum her zaman avantaj sağlamaz. Özellikle piyasa sizin tahmin ettiğiniz yönde ilerlemezse, kaldıraç sayesinde büyüyen işlem hacmi zararınızı daha kısa sürede katlayabilir. Dolayısıyla kaldıraç kullanımı sırasında mutlaka hesaplama yapılmalı ve sermaye oranına uygun pozisyon büyüklüğü seçilmelidir.
İşleme Giriş ve Çıkış Fiyatı İle Net Sonuç Nasıl Hesaplanır?
Bir işlemin sonunda elde edilen kâr ya da zarar, giriş ve çıkış fiyatı arasındaki fark üzerinden hesaplanır. Ancak bunu hesaplarken pip değerini ve işlem hacmini de göz önünde bulundurmak gerekir. Mesela 1 lotluk bir işlem açıldığında ve fiyat sizin lehine 30 pip hareket ettiğinde, bu 300 dolar kâr anlamına gelir. Aynı işlem ters yönde gelişirse, zararınız da 300 dolar olacaktır. Bu yüzden pozisyonu açmadan önce, “Bu işlem bana kaç pip kazandırabilir ve bu ne kadar dolara denk gelir?” sorusunu sormak ciddi fark yaratır.
Daha sade bir örnek vermek gerekirse; 0.5 lotluk bir işlemde, pip başına değer 5 dolardır. Giriş seviyeniz 1.2200, çıkış seviyeniz 1.2250 olsun. Bu da 50 pip fark eder ve bu 0.5 lot için 250 dolarlık bir kazanç sağlar. Ancak fiyat 1.2150 seviyesine inseydi, 250 dolarlık bir zarar yazmış olurdunuz. Bu basit farklar bile bazen işlem stratejilerini tamamen değiştirebilir.
Duygusal Kararların Kar Zarar Tablosundaki Etkisi Göz Ardı Edilebilir mi?
Teknik detaylar bir yana, kar zarar hesabını etkileyen en kritik unsurlardan biri yatırımcının psikolojisidir. Bazen en net görünen işlem fırsatı bile aşırı heyecan ya da korkuyla bozulabilir. İşleme girmeden önce yapılan mantıklı hesaplar, pozisyon açıldıktan sonra tamamen göz ardı edilebilir. “Zaten bu da yükselir”, “Biraz daha bekleyeyim belki toparlar” gibi düşünceler sonucu, başlangıçta planlanan zarar durdur noktaları unutulur. Bu da hesaplanan zararın çok daha büyümesine neden olabilir.
Kendi içinde mantıklı gibi görünen bu duygusal refleksler, aslında en büyük sermaye kaybının temel sebeplerindendir. Bu yüzden kar zarar hesaplaması yalnızca rakamlarla değil, disiplinle de ilgilidir. Ne kadar kazanabileceğinizi bilmek güzel ama ne zaman durmanız gerektiğini bilmek daha da önemlidir. Hesap makinesiyle yapılan işlemler kadar, zihinsel hazırlık da bu işin önemli bir parçasıdır.
| Hesaplama Türü | Formül | Açıklama |
|---|---|---|
| Pip Değeri (USD) | (Lot Büyüklüğü × Pip Boyutu) ÷ Kur | 1 standart lot = 100.000 birim, pip boyutu genelde 0.0001’dir (JPY hariç) |
| Kar / Zarar (USD) | Pip Değeri × Pip Sayısı | Fiyatın kaç pip oynadığına bağlı olarak toplam kâr/zarar tutarı hesaplanır |
| İşlem Hacmi (USD) | Lot Büyüklüğü × Birim Miktarı | Lot türüne göre işlem büyüklüğü belirlenir (standart/mini/mikro lot) |
| Teminat (USD) | İşlem Hacmi ÷ Kaldıraç Oranı | Pozisyon açmak için gerekli olan başlangıç teminat miktarı |
| Kâr Zarar Oranı (%) | [(Çıkış Fiyatı - Giriş Fiyatı) × Pip Değeri ÷ Teminat] × 100 | Yatırılan teminata göre yüzdesel getiri ya da kayıp oranı hesaplanır |
| Pozisyon Büyüklüğü (Lot) | (Teminat × Kaldıraç) ÷ Birim Fiyat | Teminat ve kaldıraç oranına göre maksimum açılabilecek işlem büyüklüğü |